‘Delen is het nieuwe hebben’
De Ab Harrewijn Prijs 2015 werd toegekend aan Steungezin.nl en de initiatiefnemer Helma du Pont. Het is een innovatieve manier van persoonlijke solidariteit in de participatiesamenleving, waar behoefte aan bestaat en waar mensen aan willen bijdragen. Een interview met de inspirator achter dit online platform.
Helma du Pont vertelt over haar situatie van enkele jaren geleden. “Ik had geen baan. Ik voelde de grond onder me wegzakken. Wat is de zin van het bestaan? Ik vroeg me af wat de waarde van mijn leven is geweest. Wat wil ik bereikt hebben voor de wereld als ik nu bijvoorbeeld dood zou gaan? Die vragen hebben me aangezet om iets te willen bereiken, om iets aan mezelf te geven en aan de wereld. Door de crisis zijn er allerlei ideeën opgekomen over nieuwe economie, initiatief van onderop, kringloopeconomie. Paus Franciscus heeft me geïnspireerd rondom waarden en kritiek op het kapitalisme. Er ontstaan allerlei buurtinitiatieven, waarmee je met handige apps via je telefoon gebruik van kan maken. Zoals het lenen van materialen, elektrische apparaten, auto’s, enz. Die burgerinitiatieven riepen enthousiasme bij me op. Ik vroeg me af wat in mijn situatie een goed initiatief zou zijn. Als je langer in de bijstand zit, wordt je arm met weinig geld. Je leefwereld wordt kleiner omdat je geen geld hebt. Nu heb ik een leuke zus die mij en mijn dochter wel eens ondersteunt voor een uitje of een etentje. Maar ik ken een buurvrouw die bij me om de hoek woont, die ziek is en enkele kinderen heeft en dus, niet zo’n leuke zus aan haar zijde heeft. Terwijl zij even arm is als ik en problemen heeft met rondkomen. Niemand die haar bijstaat. Je loopt als arme niet met je armoe te koop – of met je hoop dat iemand eens een zorgrekening voor jou wil betalen. Of de kosten voor de schoolreis van de kinderen. Als dat op een anonieme manier zou kunnen, zou ze daar zeker gebruik van willen maken.”
Online ruil platform
“Een artikel in ‘De Volkskrant’ over een mevrouw in de AOW die haar steunzolen niet kon betalen werd gevolgd door een reactie van een mijnheer, die aangaf dat hij twee keer modaal verdiende en nog kinderbijslag kreeg voor twee kinderen. Hij vroeg om de rekening van de mevrouw van die steunzolen, zodat hij die kon betalen, want hij had geld genoeg. Dat artikel en die reactie leerde me dat er mensen zijn in een financieel goede situatie die er aan toe zijn om de financiële nood van iemand anders met een persoonlijke band, maar ook enige zakelijke anonimiteit op te lossen. Er zijn in de huidige tijd steeds meer mensen die bereid zijn tot delen. Dus ik kwam op het idee om een digitaal platform te gaan maken, waarop mensen met een financiële nood zichzelf kunnen presenteren en kunnen aangeven wat ze nodig hebben. En die presentaties zijn dan opvraagbaar voor mensen die ze willen helpen. Het gaat dan om een concrete manier van de vraag verbinden met het aanbod, anoniem en toch persoonlijk. Mensen kunnen als ze dat willen, via ons, anoniem contact met elkaar hebben, maar het hoeft niet. Geld dat overgemaakt wordt, gaat niet naar de hulpvrager, maar via een tussenrekening naar de dienstverlener of ondernemer die de rekening heeft gestuurd. Het online platform maakt het zo mogelijk dat de een iets aan de ander geeft, die het nodig heeft. Het is fantastisch dat mensen ècht geraakt worden door dit initiatief; mensen met een rekening, die ineens voldaan is, ervaren opluchting, geluk en kracht, waardoor ze weer vertrouwen krijgen in zichzelf en vooral de medemens. Iemand die de financiële hulp geboden heeft, geeft niet alleen geld, maar geeft persoonlijk, vooral om die ander! Uit alle reacties krijgen we die emotionele persoonlijke onderstroom mee. Kom maar eens ervaren hoe het is als iemand jou persoonlijk helpt. Dat is metterdaad je geluk delen met een ander.”
Als je langer in de bijstand zit, word je arm met weinig geld
Plan opzetten en uitvoeren
“Nu is een idee hebben nog niet zo maar uitgevoerd. Ik ben mensen over het idee gaan spreken en bellen. Ik heb mijn idee uitgeschreven naar een plan. Ik heb mensen gevraagd of ze me willen helpen met het uitvoeren van het plan. Via mijn vriendenkring kwam ik bij Adriaan terecht, die een functioneel ontwerp voor het digitaal platform bedacht heeft. Op grond hiervan heb ik een businessplan gemaakt en een communicatie strategie ontwikkeld. Vervolgens is het plan gepresenteerd binnen de gemeente Breda, die er enthousiast over was en een subsidie verstrekte. De gemeente heeft namens ons mensen benaderd die in het bezit zijn van een Breda(minima)Pas, want dat is ons criterium. En voor mensen die niet zo goed zijn in nieuwe media of geen computer hebben we een speciaal spreekuur georganiseerd.. De Rabo Coöperatie gaf eveneens een subsidie. Ik heb een gesprek gevoerd met bisschop Jan Liesen van het Bisdom Breda en we kwamen naast het plan met elkaar in gesprek over Paus Franciscus en de inspiratie rond nieuwe economie die hij uitstraalt. Ook de bisschop gaf een subsidie. Er ontstond positiviteit rond het plan. En zo kregen we ook de middelen bij elkaar om het digitaal platform te laten bouwen en de eigen organisatie te beginnen. We zijn een stichting gaan voorbereiden, die op 13 april 2014 is opgericht. Er zijn drie bestuurders en ik ben de voorzitter. Er zijn vrijwilligers bij gekomen. En via Tientjes in Breda kregen we ondersteuning om een plek te hebben voor ons spreekuur . Het werd allemaal steeds concreter. Ook de manier waarop het online platform kan gaan werken werd duidelijker.”
Profeeler en participant
“Het internet platform kent twee soorten participanten. Mensen die een financiële vraag hebben kunnen op de site een eigen profiel activeren, waarin ze zichzelf presenteren en een oproep kunnen plaatsen. We noemen die mensen profeelers. Na de oproep is het natuurlijk wachten of iemand anders er een antwoord op wil geven. En er zijn mensen die een persoonlijke bijdrage willen geven in armoedebestrijding. Zij kunnen ook meedoen in het platform. We noemen hen participators. Ze kunnen op het platform de profielen van hulpvragers bekijken. Als ze bereid zijn om een vraag te beantwoorden, kunnen ze dat aangeven. Het positieve antwoord kunnen ze omzetten in een Ideal betaling naar de derdengelden rekening van Steungezin.nl. Vanuit Steungezin.nl verzorgen we vervolgens de betaling aan de dienstverlener of ondernemer die de rekening gestuurd heeft. En profeeler en participator krijgen daar dan weer een bericht van.”
Steungezin.nl
“We zijn nu een kleine twee jaar verder. Steungezin.nl wordt gerund door vrijwilligers die zelf in armoede leven en weten hoe het voelt om een (financieel) steuntje in de rug te krijgen. Vrijwilligers krijgen toestemming om vanuit de gemeente met behoud van uitkering aan de slag te gaan. We zijn een vaste kern van vier mensen, die helpen met het spreekuur en met bekendheid maken voor het project. En een tiental mensen helpt vrijwillig mee met foto’s, communicatie, onderzoek, besturen, ambassadeur zijn. Daarnaast werkt Steungezin.nl samen met bedrijven die vanuit maatschappelijk verantwoord ondernemen diensten verlenen voor dit initiatief, zoals rechtshulp, belastingadvies en marketing & p.r. Ik heb wel veel passie nodig gehad om het plan te verwezenlijken. Je moet geloof houden, op je eigen kracht vertrouwen, volharden en doorzetten. Het met dit plan bezig zijn heeft voor mezelf heel veel betekend. Ik doe weer mee. Ik ben al doende in allerlei rollen terecht gekomen: bijstandsmoeder, ideeënmaker, manager, communicator, inspirator, uitvoerend bestuurder. Er worden bij het opzetten en uitvoeren van zo’n initiatief allerlei kwaliteiten gevraagd. En het is net of alles wat je in je leven hebt meegemaakt nu kunt aanboren en gebruiken. Er is een soort synchroniteit ontstaan met mijn levensgeschiedenis en dit project. Dat maakt veel energie los. Ik merk dat het eigenlijk niet zozeer om geld gaat als om de waarde van ontvangen en geven. Beide groepen van mensen geven telkens aan hoe fijn dat is. Eigenlijk wil ik met het online platform aan armoedebeleving een nieuwer gezicht geven. We leven in een tijd dat het velen kan overkomen dat je in een situatie terecht komt, waardoor je een (lange) periode een laag inkomen hebt. Toch kun je in armoede ook rijk zijn, aan bijvoorbeeld liefde, gezondheid, ervaringen en talenten, relaties met andere mensen. In de nieuwe, Nederlandse deeleconomie geldt dan ook: ‘Vind je geluk in dat van een ander, delen is het nieuwe hebben’.”
Je moet geloof houden, op je eigen kracht vertrouwen, volharden en doorzetten.
Een jaar actief
“We zijn nu een jaar actief in Breda. We hebben inmiddels meer dan 150 koppelingen tussen een profeeler en een participator kunnen bewerkstelligen. Het gaat meestal om bedragen of giften tussen 10 en 300 euro. Je maakt veel persoonlijke emotie mee, van beide kanten. Mensen die gebruik van het platform willen maken hebben we persoonlijk benaderd in het begin. Want mensen opzoeken en vragen is wel nodig. Arme mensen met weinig geld maken hun leefwereld kleiner en lopen niet met hun wel en wee te koop. Mensen leven hun leven en proberen met wat ze hebben rond te komen. Er zijn weinig financiële mogelijkheden en dan wordt de wereld kleiner. Ik heb dat zelf meegemaakt. Je moet dus wel je netwerken gebruiken om mensen te bereiken. Die van anderen ook. En als je wat bekender wordt, melden mensen zich ook aan. En je bereikt mensen ook omdat je gaat samenwerken met andere organisaties. Momenteel hebben we onderdak bij Wij Breda, waar ook ZorgVoorElkaar Breda weer huist. Als je wil groeien, en dat willen we, dan moet je een marketing plan opzetten voor hoe je je mensen wil bereiken. Dat heb ik inmiddels ook gedaan. In dat plan is ons spreekuur meer gaan betekenen. Want arme mensen hebben vaak weinig digitale toegangen. En dan moet je op een andere manier bereikbaar zijn. En met praten kun je meer verhelderen, dan digitaal.”
Is het initiatief navolgbaar?
“We zijn nu alleen in Breda actief. We willen het initiatief hier goed uitwerken. Van de ervaringen leren we voortdurend bij. Je leert als je onvoldoende geld tot je beschikking hebt, dat je zaken op een andere manier moet ontwikkelen. Moeilijkheden zijn nodig om ervaringen op te doen. Als je niet alles wat je wil met geld kan oplossen, krijg je leerzame ervaringen van hoe het wel kan. Daarom zijn we zo blij dat we met het geld van de Ab Harrewijn Prijs de software van de site kunnen verbeteren. Denkbaar is dat het initiatief kan exporteren naar een andere plaats. Je zou dan van ons de software kunnen kopen, want daarin zit nu ons subsidiegeld. Maar misschien is het ook denkbaar om het digitaal platform vanaf één site uit te breiden naar meer plaatsen toe. Daar moeten we nog goed over nadenken. Wat we nu weten is dat er lokaal in ieder geval een inspirator, een trekker, een volhouder moet zijn, die een kerngroepje kan vormen en vasthouden. Je hebt een setje waarden nodig, dat de inspirerende kern van het initiatief vormt. Techniek is belangrijk, maar ook duur. Dus het zou wat betekenen als er een software ingenieur zou zijn, die gratis of voor een gereduceerd tarief ons zou ondersteunen, want die hebben we nog niet. En je hebt medewerking nodig van de gemeente en van organisaties die met welzijn, zorg en bijstand bezig zijn. Het gaat allemaal niet vanzelf en het komt je ook niet aanwaaien. Maar belangstellenden uit andere plaatsen die ook zo iets willen gaan doen kunnen zich melden. Graag zelfs. Het wiel opnieuw uitvinden hoeft niet, wij hebben alle kennis en expertise nu wel in huis.”
Helma du Pont is in 1978 geboren op Tholen waar ze de basisschool doorloopt. Ze volgt Mavo in Bergen op Zoom en vervolgens MBO bedrijfscommunicatie en public relations in Breda. Ze probeert journalistiek in Utrecht en gaat daarna een jaar reizen in Spanje. Na terugkomst wordt ze werkzaam als coach en trainer voor de wervingsteams van een goede doelen organisatie. Daarna wordt ze trainer bij justitie om jongeren met een taakstraf in hun sociale vaardigheden te begeleiden. Daarna wordt ze docent op een ROC voor diverse groepen: ouderen, asielzoekers, jongeren, mensen met een arbeidsbeperking. In 2008 maakt ze een burn-out mee en komt in de bijstand terecht. De economische crisis is toen uitgebroken en bij de almaar toenemende werkloosheid lukt het haar niet een baan te vinden. Vanuit die situatie is het initiatief steungezin.nl geboren.
Tekst en foto’s door Hub Crijns
